مقدمه:

بیش از نیم قرن از اختراع کولر آبی می گذرد ولی متاسفانه هنوز هوای خنک ، بدون هیچ گونه مدیریتی از طریق دریچه های بدون زیبایی ، به همراه گرد و غبار به داخل هدایت می شود و فقط مکان مقابل دریچه را خنک می کند، روشن بودن مداوم کولرهای آبی یه واسطه  عدم کنترل اتوماتیک دما و زمان باعث اتلاف گران بهای برق می شود، به طوری که در سال های پیشرو تامین آب و انرژی یکی از چالش های پیشروی کشور ما خواهد بود. استفاده از روشی نوین در طراحی دریچه ی کولر آبی در به کار گیری منابع انرژی تجدید پذیر، نصب سیستمی نوین با بازده بالا و… موثر در جهت مقابله با مشکلات یاده شده می باشد.

سامانه های heating ventilation air conditioning(HVAC) یک محیط (شامل دما و رطوبت ، جابجایی هوا ، کیفیت هوا، سر و صدا )را برای تسهیل تامین سلامتی ، ایمنی کارکنان فراهم می سازد.

دریچه کولر آبی هوشمند، دستگاهی هوشمند است که جایگزین دریچه کولر می گردد و با داشتن پرههای متحرک با قابلیت کنترلکاملا هوشمند و بدون نیاز به دسترسی فیزیکی باعث حرکت جریان هوای سرد در تمام فضای داخلی اتاق گردیده و دمای مطبوع ویکنواختی به وجود می آورد، ضمن اینکه این ساختار مجهز به ترموسات و سنسورهای تشخیص آلاینده و دود و نیز گازهای قابل احتراقدر هوا است که ضمن بررسی کنترل کیفیت هوا، از ورود هوای ناسالم به درون فضای داخلی با بستن دریچه جلوگیری مینماید و همچنین به صورت هوشمند با معکوس شدن دور موتور، در جهت خروج و تهویه هوای ناسالم فضای بسته به بیرون اقدام می نماید.

1-ساخت ترموسات با سنسور دمای LM35

سنسور LM35  یک سنسور دما است که سیگنال آنالوگ متناسب با دمای لحظه ای را ایجاد می کند. ولتاژ خروجی را می توان به راحتی تفسیر کرد تا دمای بر حسب سانتیگراد به دست آید. این سنسور امکان کنترل لحظه ای دما محیط را فراهم می سازد، ضمن اینکه با استفاده از آن می توان دمای محیط را همواره در یک رنج مطلوب ثابت نگه داشت چگونگی عملکرد دریچه با استفاده از مدار ترموسات به این شرح است که در برنامه ترموسات در ابتدا با تعریف یک رنج ماکزیمم دمایی زمانی که دمای محیط از دمای ماکزیمم تعریف شده بیشتر باشد، چره های دریچه ، برای بهبود کیفیت خنک کنندگی و به گردش در آوردن هوای محیط  جهت یکسان سازی دمای مطلوب در تمام بخش های اتاق ، تا زمانی که دما به حد مطلوب نرسیده باشد، به صورت اتوماتیک تغییر زاویه داده و گردش دارند و تا زمان همسان سازی دمای محیط و دمای مطلوب به چرخش خود ادامه خواهند داد.

2-تجهیز دریچه کولر به سنسور گاز MQ-4

برای جلوگیری از ورود گازهای قابل احتراق، سمی و آلوده کننده به فضای داخلی، توسط هوای کولر ، از سنسور گاز سری MQ در مدار استفاده می کنیم. سنسور MQ-4 دارای حساسیت و سرعت پاسخ دهی بالا بوده و همچنین یک سنسور اکترو شیمیایی است. این سنسور آشکار ساز گاز متان یا گاز شهری بوده که علاوه بر متان به گازهایی از جمله دود و الکل واکنش نشان می دهد این سنسور دارای خروچی آنالوگ است که متناسب با حجم گاز اندازه گیری شده تغییر می کند.

3-تجهیز دریچه کولر به سنسور گاز MQ-2

سنسور MQ2 یک سنسور گاز حساس به LGP، بوتان، پروپان، متان، الکل ، هیدروژن و دود است. از این سنسور در دستگاه های هشدار دهنده نشت گاز و تشخیص نشت گاز و تشخیص آتش سوزی در مصارف خانگی و صنعتی استفاده می شود. این سنسور از نوع اکسیدهای نیمه هادی بوده و به عنوان مقاومت شیمیاییی نیز شناخته می شود زیرا فرایند تشخیص را با تغییر مقاومت احساس شده مواد در هنگام تماس گاز با آن ها سنجش می کند و با استفاده از یک شبکه تقسیم ولتاژ می توان غلظت گاز را تشخیص داد.

نتیجه گیری:

هدف ازاین مقاله ارزیابی راهکارها و منافع ارتقای بازدهی انرژی در کولر آبی و همچنین کارآمدی و بهبود کنترل کیفیت دریچه کولر آبی و برداشتن گامی بلند در جهت رسیدن به خانه هوشمند و در نهایت دستیابی به یک فناوری نو و جدید در این عرصه بود. ضمن اینکه با بررسی راهکارهای مختلف به این نتیجه رسیدیم که حتی پوشال های سلولزی که جالبه کار آمدترین و جدیدترین نوع پوشال های موجود هستند هم نمی توانند از ورود چنین آلایندهایی به درون فضای بسته جلوگیری کرده و هوای سالم را عبور دهند. از طریق این راهکارها می توان نتایجی از جمله:

1-هوشمند سازی

2-زیبا سازی

3-کنترل کیفیت لحظه ای هوا

4- پایین آوردن آمار مرگ و میر ناشی از خفگی بر اثر استشمام گازهای سمی

5-صرفه جویی در مصرف انرژی

6- رسیدن به بازدهی بالا در کولر های آبی

7- تهویه هوای داخل منزل در صورت وجود دود و گازهای قابل احتراق

8- اطمینان از کنترل نشت گاز

 تأسيسات تأمين هواي احتراق براي تأمين هواي لازم براي احتراق انواع دستگاه هاي با سوخت مايع يا گاز، كه براي گرم يا خنك كردن فضاهاي داخل ساختمان و يا تهية آب گرم مصرفي ساختمان نصب مي شوند، بايد طبق الزامات فصل 14 مبحث چهاردهم از مقررات طراحي، نصب و بازرسي شود. احتراق اين نوع دستگاه ها بايد طبق دستورالعمل كارخانة سازنده يا استاندارد هاي معتبر تأمين شود.
در اين مقاله ، منظور از “تأمين هواي احتراق”، تأمين هواي لازم و كافي براي عملكرد صحيح دستگاه با سوخت مايع يا گاز است.
1) تأمين هواي مورد نياز براي ديگر نيازهاي فضاي نصب دستگاه با سوخت مايع يا گاز، از جمله براي تعويض هوا يا جبران بارهاي گرمايي و سرمايي، خارج از الزامات اين مقاله است.
2) تأمين هواي احتراق دستگاه با سوخت مايع يا گاز كه تمام هواي مورد نياز احتراق را مستقيماً از (خارج ساختمان ) تأمين هواي احتراق ساير دستگاههاي با سوخت مايع يا گاز خارج از حدود اين فصل از مقررات ) است. هواي امي گيرد و دود حاصل از احتراق را مستقيماً به خارج از ساختمان م يفرستد، خارج از حدود اين فصل از مقررات است. هواي احتراق اين نوع دستگاه بايد طبق دستورالعمل كارخانةسازنده تأمين شود.

 لزوم تأمين هواي احتراق
الف) هر بخش از ساختمان كه در آن دستگاه هاي با سوخت مايع يا گاز، مانند ديگ آب گرم، ديگ بخار، كورة هواي گرم، آب گرم كن و دستگاه هاي مشابه، نصب مي شود، بايد به مقدار لازم و كافي هوا براي احتراق دريافت كند.

1) در صورت نصب چند دستگاه با سوخت مايع يا گاز در يك فضا، بايد هواي احتراق براي كار هم زمان همة دستگاه ها محاسبه و تأمين شود.
ب) در فضاي كاملاً بسته و بدون پيش بيني براي دريافت هواي احتراق، نصب دستگاه هاي با سوخت مايع يا گاز مجاز نيست.
 منابع غير مجاز
الف) تأمين هواي احتراق از منابع زير مجاز نيست:
1) فضايي كه در آن گازهاي خطرنا ك وجود دارد
2) فضايي كه در آن بخارهاي قابل اشتعال وجود دارد
3) فضايي كه در آن گردوغبار و ذرات مواد جامد انتشار مي يابد
4) موتورخانة تبريد ساختمان، مگر آنكه سيستم تبريد از نوع جذبي باشد
5) حمام، توالت و انباري
6) فضايي كه احتمال سيل گرفتگي دارد.
اختلال در تأمين هواي احتراق
الف) در فضايي كه در آن دستگاه با سوخت مايع يا گاز نصب می شود، بايد گردش آزاد هوا وجود داشته باشد.
ب) در فضايي كه در آن دستگاه با سوخت مايع يا گاز نصب مي شود، نصب دستگاه هاي ديگر بايد طوري باشد كه خللي در جريان انتقال هواي احتراق ايجاد نكند.
1) اگر در اين فضا دستگاه ديگري نصب مي شود، سيستم تأمين هوا بايد طوري طراحي شود كه  مكش هوا براي آن دستگاه موجب جريان معكوس يا كمبود هواي مورد نياز دستگاه با سوخت مايع يا گاز نشود.
2) اگر در فضاي نصب دستگاه با سوخت مايع يا گاز مكندة هوا نصب مي شود، تخلية هواي اين مكنده نبايد در جريان هواي احتراق اختلال ايجاد كند يا جهت جريان هوا را معكوس كند.

تأمين هواي احتراق از كانال زير كف
الف) هواي احتراق مورد نياز فضايي كه دستگاه با سوخت مايع يا گاز در آن نصب مي شود، ممكن است از كانال زير كف تأمين شود. در اين صورت فضاي كانال زير كف بايد با بازشوي دايمي محافظت شده ، مستقيماً به هواي آزاد مربوط باشد.

1) هواي آزاد بايد بدون هيچ مانع، در مسير داخل فضاي كانال تا دريچة ورودي هوا به داخل  فضاي نصب دستگاه، جريان پيدا كند.
2) سطح آزاد دهانة ورود هوا به كانال دست كم بايد 100 ميليمتر مربع براي هر 38 كيلوكالري در ساعت (يك اينچ مربع براي هر 1000 بي تي يو در ساعت ) انرژي سوخت ورودي به دستگاه باشد.
3) سطح مقطع آزاد مسير عبور هوا از فضاي كانال دست كم بايد با سطح آزاد دريچة ورود هوا به ) داخل آن برابر باشد.
4) احتمال مسدود شدن دهانة ورود هوا از بيرون با برف و يخ و عوامل ديگر، نبايد وجود داشته )باشد.

 تأمين هواي احتراق از فضاي زير شيرواني
الف) هواي احتراق مورد نياز فضايي كه دستگاه با سوخت مايع يا گاز در آن نصب مي شود، ممكن است از فضاي زير شيرواني ساختمان تأمين شود. در اين صورت فضاي زير شيرواني بايد با بازشوي دايمي و بسته نشدني، مستقيماً به هواي آزاد بيرون مربوط شود.
1) هواي آزاد بيرون بايد در مسير داخل فضاي زير شيرواني تا دهانة ورود هوا به محل نصب ) دستگاه، بدون هيچ مانع جريان داشته باشد. دهانة كانال ورود هواي احتراق بايد دست كم تا 150 ميلي متر ( 6 اينچ) بالاتر از كف فضاي زير شيرواني ادامه يابد. ارتفاع فضاي زير شيرواني در بلندترين نقطه، نبايد كمتر از 760 ميلي متر ( 30 اينچ) باشد.
2) براي تهوية فضا و تأمين هواي احتراق دستگاه، بايد دهانة ورودي هوا به فضاي زيرشيرواني ) اندازة مناسب داشته باشد.
3) احتمال بسته شدن دهانة ورودي هواي بيرون، با برف و يخ و عوامل ديگر، نبايد وجود داشته ) باشد.

تأمين هواي احتراق از داخل ساختمان
1- فضاي با درزبندي معمولي
الف) در ساختمان هاي با درزبندي معمولي، كه فضاي نصب دستگاه هاي با سوخت مايع يا گاز بيش از يك متر مكعب براي هر 177 كيلوكالري در ساعت ( 50 فوت مكعب براي هر 1000 بي تي يو
در ساعت) انرژي معادل سوخت ورودي به دستگاه ها حجم دارد، هواي احتراق مورد نياز دستگاه ها مي تواند صرفاً با تعويض هواي طبيعي و نفوذ هوا به داخل آن فضا، تأمين شود.

ب) اگر حجم فضاي نصب دستگاه ها كمتر از يك متر مكعب براي هر 177 كيلوكالري در ساعت 50 فوت مكعب براي هر 1000 بي تي يو در ساعت) انرژي معادل سوخت ورودي به دستگاه ها ) باشد، ممكن است هواي احتراق از فضاي مجاور آن تأمين شود. در اين صورت، مجموع حجم فضاي محل نصب دستگاه ها و فضاي مجاور دست كم بايد يك متر مكعب براي هر 177
كيلوكالري در ساعت انرژي معادل سوخت ورودي به دستگاه ها، باشد.
2) براي برقراري جريان هوا بين محل نصب دستگاه ها و فضاي مجاور، دست كم دو دهانة باز بدون ) مانع و بسته نشدني بايد پيش بيني شود كه يكي به فاصلة حداكثر 300 ميلي متر ( 12 اينچ ) از كف و ديگري به فاصلة حداكثر 300 ميلي متر ( 12 اينچ) از سقف فضاي نصب دستگاه ها ، روي درب يا جدار بين اين دو فضا، نصب شوند.
3) سطح آزاد هر يك از اين دهانه ها دست كم بايد برابر 100 ميلي متر مربع براي هر 38 ) كيلو كالري در ساعت (يك اينچ مربع براي هر 1000 بي تي يو در ساعت) انرژي معادل سوخت ورودي به دستگاه ها، باشد. در هرحال سطح آزاد هريك از اين دهانه ها،  از  64،500
ميلي متر مربع ( 100 اينچ مربع)، كمتر باشد.
4) اندازة هر ضلع دهانه های ورود هوا نبايد كمتر از 80 ميلي متر ( 3 اينچ) باشد.

2-فضاي با درزهاي هوابند
الف) در ساختمان با درزهاي هوابند بدون توجه به حجم فضا، بايد با نصب دو دهانه طبق هواي مورد نياز فضايي كه در آن دستگاه با سوخت مايع يا گاز نصب مي شود، از خارج ، “الف” ساختمان تأمين شود.

تأمين هواي احتراق از خارج ساختمان

الف) در شرايط زير كه تأمين تمام هواي احتراق از فضاي محل نصب دستگاه هاي با سوخت مايع يا گاز ممكن نيست، تمام يا بخشي از اين هوا بايد از خارج ساختمان تأمين شود:( حجم فضاي محل نصب دستگاه ها براي هر 177 كيلوكالري در ساعت انرژي معادل سوخت ) ورودي به دستگاه ها، كمتر از يك مترمكعب ( 50 فوت مكعب براي هر 1000 بي تي يو درساعت) باشد.

دريافت همة هواي احتراق از خارج ساختمان
الف) در صورت گرفتن هواي مورد نياز احتراق از خارج، بايد دست كم دو دهانة دايمي و بسته نشدني ، يكي در كف يا نزديك كف و ديگري در سقف يا نزديك سقف فضاي محل نصب دستگاه هاي با سوخت مايع يا گاز پيش بيني شود كه، مستقيماً يا از طريق كانال هاي افقي يا قائم، به هواي خارج مربوط شوند.
1) اندازة هر ضلع دهانه هاي ورودي هوا نبايد كمتر از 80 ميلي متر ( 3 اينچ) باشد. )
2) اگر دهانه هاي ورودي هوا مستقيماً به هواي خارج باز شوند، هر دهانه بايد دست كم 100 ) ميلي متر مربع براي هر 155 كيلوكالري درساعت (يك اينچ مربع براي هر 4000 بي تي يو در ساعت) انرژي معادل سوخت ورودي به دستگاه ها، سطح آزاد داشته باشد.
3) اگر تأمين هوا از طريق كانال افقي است، كه يك دهانة آن به هواي خارج و دهانة ديگر به ) فضاي محل نصب دستگاه ها باز مي شود، در اين حالت، هر دهانه بايد دست كم 100 ميلي متر مربع براي هر 77 كيلوكالري در ساعت (يك اينچ مربع براي هر 2000 بي تي يو در ساعت ) انرژي معادل سوخت ورودي به دستگاه ها، سطح آزاد داشته باشد و سطح مقطع كانال نيزنبايد از سطح آزاد دهانة ورودي هوا كمتر باشد.
4) اگر تأمين هوا از طريق كانال قائم است، كه يك دهانة آن به هواي خارج و دهانة ديگ ربه ) فضاي محل نصب دستگاه ها باز مي شود، در اين حالت، هر دهانه بايد دست كم 100 ميلي متر مربع براي هر 155 كيلوكالري در ساعت (يك اينچ مربع براي هر 4000 بي تي يو در ساعت ) انرژي معادل سوخت ورودي به دستگا ه ها، سطح آزاد داشته باشد و سطح مقطع كانال نيز
نبايد كمتر از سطح آزاد دهانة ورودي هوا باشد

تأمين هم زمان هواي احتراق از داخل و خارج ساختمان
الف) در ساختمان با درزبندي معمولي، اگر حجم فضاي محل نصب دستگاه هاي با سوخت مايع يا گاز كمتر از يك متر مكعب براي هر 177 كيلوكالري در ساع ت ( 50 فوت مكعب براي هر1000 بي تي يو در ساعت) انرژي معادل سوخت ورودي به دستگا ه ها باشد، مي توان با نصب دهانه هاي ورودي هوا از خارج، هواي مورد نياز احتراق را ه مزمان از داخل و خارج تأمين نكرد.
1) هواي خارج بايد با نصب دهانه هاي باز روي جدار هاي فضاي محل نصب دستگاه ها، مستقيماً يا ) آمده است.

2) براي تأمين هواي مورد نياز احتراق دستگاه ها بايد، مقدار هواي داخل به اضافة جمع كل هواي ) وارد شده از خارج، كافي باشد.

تأمين مكانيكي هواي احتراق
الف) براي فضايي كه در آن دستگاه هاي با سوخت مايع و گاز نصب شده است، ممكن است هواي احتراق با يك سيستم مكانيكي مستقل تأمين شود.
1) سيستم مكانيكي تأمين هواي احتراق بايد به يك دستگاه پشتيبان با ظرفيت مشابه مجهز ) باشد.
2) استفاده از سيستم تهوية مطبوع يا تعويض هواي مكانيكي ساختمان براي تأمين هواي احتراق، مجاز ) نيست.
3) سيستم تأمين مكانيكي هوا ي احتراق و مشعل هر يك از دستگا هها بايد به هم وابسته و مرتبط ) باشند به طوري كه اگر سيستم تأمين مكانيكي هوا از كار بيفتد، مشعل نيز به طور خودكارخاموش شود.

-مقدار هواي احتراق
الف) مقدار هوايي كه با سيستم تأمين مكانيكي هواي احتراق به فضاي محل نصب دستگاه هاي با سوخت مايع يا گاز فرستاده مي شود بايد، دست كم برابر يك مترمكعب در ساعت براي هر 355
كيلوكالري در ساعت (يك فوت مكعب در دقيقه براي هر 2400 بي تي يو در ساعت ) انرژي معادل سوخت ورودي به دستگاه ها، باشد.

دهانه ها و كانا لهاي ورودي هواي احتراق
1-دهانه هاي ورودي هوا
الف) دهانة ورود هواي احتراق در جايي بايد باشد كه هواي مورد نياز احتراق را به طور دايم و بدون مانع تأمين كند.
1) اگر توري بر روي اين دهانه نصب مي شود، اندازة چشمه هاي توري بايد حداقل 13 ميلي متر ) 0/5 اينچ) و حداكثر 26 ميلي متر ( 1 اينچ) باشد. دسترسي مناسب براي بازديد و تميز كردن ) توري بايد پيش بيني شود.
2) اگر دريچه اي از نوع فلزي بر روي اين دهانه نصب مي شود، سطح آزاد آن نبايد بيش از 75 ) درصد محاسبه شود مگر آنكه كارخانة سازندة دريچه، درصد ديگري توصيه كرده باشد.
3) اگر دريچه اي از نوع چوبي بر روي دهانه نصب مي شود، سطح آزاد آن نبايد بيش از 25 درصد ) محاسبه شود مگر آنكه كارخانة سازندة دريچه، عدد ديگري توصيه كرده باشد.
4) در بيرون ساختمان، تراز زير دهانة دريافت هواي احتراق دست كم بايد 300 ميلي متر ( 12 اينچ) از تراز زمين مجاور بالاتر باشد.
5) فضاي باقي مانده در اطراف دودكش و لوله ها و كابل ها، در عبور از جدارهاي فضاي نصب )دستگاه هاي با سوخت مايع يا گاز، نبايد دهانة ورودي هواي احتراق تلقي شود.

دمپر
الف) اگر دمپر تنظيم، دمپر آتش يا دمپر دود، كه با دريافت فرمان به طور خودكار بسته مي شود،بر روي كانال يا دهانة تأمين هواي احتراق نصب شود، اين دمپر بايد با مشعل دستگاه مرتبط باشد،
چنا نكه با بسته شدن دمپر، مشعل نيز به طور خودكار خاموش شود.
ب) نصب دمپر دستي بر روي دهانة ورود هوا يا كانال تأمين هواي احتراق، مجاز نيست.

كانال ورود هواي احتراق
الف) جنس كانال ورود هواي احتراق از خارج، يا از فضاهاي مجاور محل نصب دستگاه هاي با سوخت مايع يا گاز، بايد فولادي گالوانيزه، فولادي زن گناپذير و يا آلومينيومي باشد.طراحي و ساخته شود.
2) سطح آزاد و بدون مانع كانال نبايد از 10000 ميلي متر مربع ( 15 اينچ مربع) كمتر باشد.
3) سطح مقطع كانال نبايد كمتر از سطح آزاد دهانة متصل به آن باشد.

 حفاظت در برابر گازها و بخارات خطرناك
الف) گرفتن هواي احتراق از فضاهايي مانند آرايشگاه و سالن هاي زيبايي، كه در آنها معمولاً از مواد شيميايي كه گازهاي خورنده و قابل اشتعال توليد و منتشر مي كنند استفاده مي شود، مجاز نيست .
در اين نوع فضاها، دستگاه با سوخت مايع يا گاز يا بايد از نوعي باشد كه تمام هواي مورد نياز احتراق را مستقيماً از خارج ساختمان مي گيرد و يا با پيش بيني ورود هواي احتراق از بيرون ساختمان، در فضاي جداگانه نصب شود.

1-لزوم تخلیه مكانيكي هوا

الف) در فضاهاي در تصرف و اشغال انسان كه هواي آلوده و زيان آور در آن ها وجود داشته باشد، لازم است هوا به صورت مكانيكي به خارج ساختمان تخليه شود. اين فضاها عبارتند از:
1) فضاهاي داراي منابع توليد و انتشار بو، دود، گاز، ذرات گرد و غبار، بخار آب و گرما؛ در حدي كه براي انسان زيان آور باشد؛
2) فضاهاي پخت و پز

2-دهانه هاي تخلیه هوا
الف) هوا در نقاطي بايد به بيرون ساختمان تخليه شود كه ايجاد مزاحمت عمومي نكند و از راه بازشوها و دهانه هاي ورودي هوا، بر اثر باد و عوامل ديگر، به داخل ساختمان باز نگردد.
1) دهانة خروج هوا از سيستم تخلية مكانيكي هوا، كه حاوي بخارات،دود و ذرات قابل انفجار يا قابل اشتعال است، بايد دست كم 9 متر ( 30 فوت ) از محدودة ملك و 9 متر ( 30 فوت ) ازمصالح سوختني و بازشوهاي ساختمان هايي كه در امتداد جريان هواي تخلي ه شده قرار دارند، فاصله داشته باشد. اين دهانه بايد دست كم 3 متر ( 10 فوت) از ديگر دريچه ها و بازشوهايي كه
امكان ورود هوا از آن ها به داخل ساختمان وجود دارد و 3 متر ( 10 فوت) از ديوارهاي خارجي  و بام ساختمان فاصله داشته باشد. اين دهانه بايد دست كم 3 متر ( 10 فوت ) از تراز زمين محوطة مجاور، بالاتر باشد.
2) دهانة خروج هوا از سيستم تخلية مكانيكي هوا، كه حاوي بخارات، دود و ذرات غير قابل انفجار ) يا غير قابل اشتعال است، بايد دست كم 3 متر ( 10 فوت) از محدودة ملك، 3 متر ( 10 فوت) از ديوارهاي خارجي و 3 متر ( 10 فوت) از بازشوهاي ساختمان فاصله افقي داشته باشد . اين دهانه بايد دست كم 3 متر ( 10 فوت) از تراز زمين محوطة مجاور، بالاتر باشد.
3) دهانة خروج هوا از سيستم تخلية مكانيكي هواي آشپزخانة واحد مسكوني، حمام فاقد توالت و ) ماشين رخت خشك كن خانگي بايد دست كم 1 متر ( 3 فوت ) از محدودة ملك، 1 متر  از دريچه ها و بازشوهاي ساختمان كه امكان ورود هوا از آنها وجود دارد  .
4) دهانة خروج هوا از ديگر سيستم هاي تخلية مكانيكي هوا، جز مواردي كه در اين مقررات )شرايط خاص براي آن ها بيان شده است، بايد دست كم 3 متر ( 10 فوت) از محدودة ملك، 3 متر ( 10 فوت) از بازشوهايي كه از آن ها امكان ورود هوا به ساختمان وجود دارد و 1 متر  از ديوارهاي مجاور و بام فاصله داشته باشد. اين دهانه بايد دست كم 3 متر ( 10 فوت) از تراز زمين محوطة مجاور بالاتر باشد.
5) در صورتي كه دهانة تخلية هوا به سوي خيابان يا ديگر معابر عمومي است، بايد دست كم 3 متر ( 10 فوت) از خيابان يا ديگر معابر عمومي، فاصلة افقي داشته باشد.
ب) فاصله هاي مقرر در اين بخش كمترين مقاديري است كه رعايت آنها الزامي است.
پ) دهانه تخلية هوا نبايد در شفت ، راهروي آدم رو، خزيد هرو و فضاهاي مانند آن ها قرارگيرد.
ت) اين دهانه نبايد در فضاي زير شيرواني قرارگيرد.

ث) در خارج ساختمان، اين دهانه بايد با توري سيمي، دريچه يا شبكة مقاوم در برابر شرايط هواي محل نصب، خوردگي و زنگ زدگي حفاظت شود.

3- الزامات تخلية مكانيكي هوا

الف) سيستم تخلية مكانيكي هوا بايد قدرت تخلية هوا از هر يك از فضاهاي ساختمان را به ميزان مقرر در اين بخش از مقررات، داشته باشد. هواي تخليه شده بايد با هواي ورودي از بيرون جبران شود.
1) چنان چه مقدار هوايي كه به طور مكانيكي تخليه مي شود از مقدار هوايي كه به طور مكانيكي وارد فضا مي شود بيشتر باشد، بايد ورود هواي اضافي از بيرون يا از فضاهاي مجاور، به طور طبيعي يا مكانيكي، پيش بيني شود.
2) اگر مقدار هوايي كه به طور مكانيكي تخليه مي شود از مقدار هوايي كه به طور مكانيكي وارد فضا مي شود كمتر باشد، بايد براي خروج هواي اضافي به خارج از ساختمان، به طور طبيعي يا مكانيكي، پيش بيني لازم به عمل آيد به شيوه اي كه هواي آلوده وارد فضاهاي ديگر ساختمان نشود.
ب) سيستم تخلية مكانيكي هوا بايد در موارد ضرورت تخلية هوا به كار افتد؛ كاركرد سيستم در مواقع ديگر الزامي نيست.
پ) دهانة ورود هواي آلودة هر فضا به سيستم تخلية مكانيكي هوا بايد در جايي از آن فضا  قرارگيرد كه تراكم آلاينده ها در آن، بيشتر از قسمت هاي ديگر است.
3-1-دستگاه هاي با سوخت جامد، مايع يا گاز
الف) فضاي نصب دستگاه هاي با سوخت جامد، مايع يا گاز، كه محل انتشار بو، دود، گاز، بخار و ديگر ذرات معلق در هوا است، بايد چنان طراحي و ساخته شود كه از نفوذ اين آلايند هها به ديگر  فضاهاي در اشغال و تصرف ساختمان، جلوگيري شود.

3-2-اتاق پروژكتور فيلم و تصوير
الف) هواي اتاق پروژكتور فيلم و تصوير بايد به طور مكانيكي تخليه شود.
ب) اگر دستگاه پروژكتور به سيستم تخلية هوا مجهز باشد، خروجي هوا بايد مستقيماً به سيستم تخلية مكانيكي هوا متصل شود. مقدار تخلية هوا بايد طبق دستورالعمل سازندة دستگاه باشد.
پ) اگر دستگاه پروژكتور فاقد سيستم تخلية هوا است، ميزان تخلية هوا بايد دس تكم به مقدار100 ليتر در ثانيه ( 200 فوت مكعب در دقيقه) براي هر لامپ باشد. در لامپ هاي نوع”گزنون” اين مقدار بايد دست كم 150 ليتر در ثانيه( 300 فوت مكعب در دقيقه ) براي هر لامپ باشد، به طوري كه دماي محفظة لامپ از 54 درجة سلسيوس ( 130 درجة فارنهايت) بالاتر نرود.
ت) سيستمهاي تخليه هواي پروژكتور و اتاق پروژكتور، چه به صورت مستقل باشند و يا مشترك، نبايد به هيچ يك از ديگر سيستمهاي تخليه و برگشت هواي ساختمان اتصال داشته باشند.
3-3- سالن خشك شويي
الف) مقدار هواي ورودي از بيرون براي فضاي خشك شوئي بايد دست كم به ميزان  تعويض هوا باشد.
ب) هواي فضاي استقرار ماشين خشك شويي بايد به طور مكانيكي تخليه شود.
پ) در سالن خشك شويي، مقدار تخلية هوا بايد دست كم 5 ليتر در ثانيه بر مترمربع ( 1 فوت مكعب در دقيقه بر فوت مربع) مساحت كف سالن باشد.
ت) سيستم تخلية هوا بايد به كنترل خودكار مجهز باشد تا در هنگام كاركردن ماشين، اينوسيستم هم به طور خودكار فعال شود.
ث) سيستم تخليه هوا علاوه بر كنترل خودكار بايد به كنترل دستي مجهز باشد. كنترل دستي بايد در يك مكان مورد تائيد نصب شود.
ج) ماشين خشكشوئي بايد مجهز به سيستم تخلية هوا باشد. سيستم تخلية هواي ماشين بايدوبا باز شدن در بارگيري ماشين فعال شود. ظرفيت سيستم تخلية هواي ماشين بايد به 0/ اندازه اي باشد كه در زمان باز بودن در بارگيري ، جريان هوايي با سرعت دست كم  ( 100 فوت بر دقيقه) به داخل ماشين وجود داشته باشد.

4- تخلية هواي ماشين رخت خشك كن
الف) هواي اين ماشين بايد با رعايت دستورالعمل كارخانة سازنده تخليه شود.
ب) سيستم تخلية هواي اين ماشين بايد از هر سيستم تخلية هواي ديگر ساختمان جدا و مستقل باشد و بتواند هواي خروجي از ماشين را به خارج از ساختمان منتقل كند. موتورهواكش اين سيستم بايد در خارج از مسير جريان هوا نصب شود.
پ) كانال تخلية هوا بايد از ورق فولادي گالوانيزه، ورق فولادي زنگ ناپذير يا ورق آلومينيومي ساخته شود. سطوح داخلي كانال بايد كاملاً صاف باشد و در زير قطعات قائم آن، دريچة بازديد تعبيه شود.
1) كانال تخلية هواي خروجي ساختمان بايد مجهز به دمپر جلوگيري از جريان معكوس )باشد.
2) دهانة خروجي هوا از كانال تخليه نبايد توري داشته باشد.
3) نصب دمپر آتش، دمپر دود و هر دمپر ديگر، كه ممكن است سبب قطع جريان هوا شود، در كانال تخلية مكانيكي هوا مجاز نيست.
4) فاصلة كانال تخلية هوا از مواد سوختني بايد دس تكم 150 ميلي متر ( 6 اينچ) باشد.

ت) اگر مقدار تخلية هواي ماشين رخت خشك كن بيش از 100 ليتر در ثانيه ( 200 فوت مكعب در دقيقه) باشد، بايد براي آن هواي ورودي پي شبيني شود. اگر ماشين در اتاق يا محفظة بسته اي قرار داشته باشد، بايد روي در يا ديوار اتاق يا محفظة بسته ، دريچة ورودي هوا به اندازة دست كم 65،000 ميلي متر مربع( 100 اينچ مربع)، تعبيه شود.
5-فضاي نگهداري باتري
الف) فضاي نگهداري و شارژ باتري هاي سربي اسيدي اتمسفريك، نيكل كادميوم اتمسفريك و سربي اسيدي بستة مجهز به شير اطمينان، يا بايد داراي سيستم تخلية هواي مكانيكي خودكار باشد، تا در بدترين شرايط شارژ سريع و هم زمان همة باتري ها، از غلظت بيش از يك درصد گاز ئيدروژن در كل حجم فضا، جلوگيري كند؛ و يا بايد داراي سيستم تخلية هواي پيوسته، به ميزان دست كم 5 ليتر در ثانيه بر مترمربع (يك فوت مكعب در دقيقه بر
فوت مربع) مساحت كف فضا باشد.
1) در فضاي نگهداري باتري هاي از نوع يون ليتيوم، ايجاد سيستم تخلية مكانيكي هوا الزامي نيست.

4- تخلية هواي مراكز توليد و نگهداري مواد خطرزا

الف) فضاهايي از ساختمان كه محل نصب دستگاه هايي است كه كاركرد عادي آنها سبب توليد گازهاي خطرناك قابل اشتعال، قابل انفجار و يا سمي مي شود، و نيز فضاهايي كه در آنها مواد خطرزاي مشابه نگهداري مي شود، بايد مجهز به سيستم تخلية هواي مكانيكي براي خروج اين گازها باشند.
ب) سيستم تخلية اين فضاها بايد مستقل و جدا از هر سيستم تخلية هواي ديگر فضاهاي ساختمان باشد.
1) براي چند گاز مختلف كه با هم ساز گار نيستند، نبايد سيستم تخلية هواي مشترك )پيش بيني كرد.
پ) هواي آلوده به گازهاي قابل اشتعال يا انفجار، سمي و ذرات راديواكتيو نبايد به فضاهاي ساختمان، بازگرداني شود.
ت) سيستم تخلية هواي اين فضاها بايد مجهز به دستگاه ذخيره باشد تا در صورت از كار افتادن دستگاه اصلي، دستگاه ذخيره به طور خودكار فعال و وارد مدار شود.
ث) فشار نسبي اين فضاها نسبت به فضاهاي ديگر ساختمان، بايد منفي باشد.
ج) سيستم تخلية هوا بايد مانع افزايش غلظت مواد قابل اشتعال به بيش از 25 درصد كمينة غلظت اشتعال اين گازها در هوا شود.چ) تخلية هوا بايد به ميزاني باشد كه از افزايش غلظت گازهاي خطرزا و سمي تا حد خطرناك
جلوگيري كند. ميزان تخلية هوا نبايد از 5 ليتر در ثانيه بر مترمربع (يك فوت مكعب در دقيقه بر فوت مربع) سطح زير بناي فضا و كل مقدار تخلية هوا نبايد از 75 ليتر در ثانيه 160 فوت مكعب در دقيقه)، كمتر باشد. )
ح) اگر گازهاي منتشر در اين فضاها از هوا سنگين تر باشد، دهانة ورود هواي آلوده به سيستم تخليه بايد در ارتفاع حداكثر 300 ميلي متر ( 12 اينچ) بالاتر از كف قرارگيرد.
1) اگر گازهاي منتشر در اين فضاها از هوا سبك تر باشد، دهانة ورود هواي آلوده به سيستم )تخليه بايد حداكثر 300 ميلي متر ( 12 اينچ) زير بالاترين قسمت سقف فضا قرارگيرد.
2) دريچه هاي ورود و تخلية هوا بايد چنان تعبيه شود كه در همة قسمت هاي فضا هواي ) مناسب جريان يابد و از تراكم گازهاي خطرزا در يك نقط ه جلوگيري شود.
خ) هرگونه فعاليت كه سبب توليد يا متصاعد شدن گازهاي سمي است بايد در داخل محفظة بستة مخصوصِ (هود) مجهز به سيستم تخلية مكانيكي، انجام گيرد.
1) در سطح دريچة كنترل و دسترسي هود، سرعت هوا بايد دس تكم يك متر بر ثانيه باشد.
2) فضايي كه هود در آن جاي دارد بايد مجهز به سيستم تعويض هواي جداگانه با شد . سيستم تخلية هواي هود نبايد به جاي سيستم تعويض هواي آن فضا منظور شود.
3) هواي سمي تخليه شده از هود، پيش از تخليه در هواي آزاد خارج از ساختمان بايد با سيستم مناسبي خنثي سازي و در حد پذيرفتني و مورد تأييد، خطرزدايي شود.
5-الزامات طراحي، ساخت و نصب كانال تخلية هوا
الف) سيستم تخليه هوا براي خارج كردن گازها و بخارهاي خطرزا از فضاهاي ساختمان، را ميتوان با روش افت فشار يكسان يا روش سرعت ثابت طراحي كرد . سيستم تخلية هواي حاوي ذرات معلق بايد، با روش سرعت ثابت و سرعت لازم براي حمل ذرات طراحي شود.
1) سيستم كانال كشي تخلية هواي حاوي مواد قابل انفجار يا مواد راديواكتيو بايد، با اندازه گذاري مناسب كانال ها، متعادل شود. براي اين منظور نبايد از وسايلي مانند نصب دمپر كه افت فشار موضعي ايجاد مي كند، استفاده كرد.
2) در تخلية ديگر گازها، مي توان از دمپرهاي تنظيم براي ايجاد تعادل فشار در كانال استفاده كرد، با اين شرط كه مجهز به سيستم كنترل حداقل باز بودن دمپر باشد، تا در هر حال كمترين جريان هواي مورد نياز يا كمترين سرعت لازم جريان هوا تأمين و از بسته شدن كامل دمپر، جلوگيري شود.ب) در صورت عبور كانال تخلية گازهاي خطرزا از سقف، كف يا ديوار آتش و ادامة كانال در
منطقة آتش ديگر، كانال هوا تا محل خروج از ساختمان بايد درون محفظة بسته قرارگيرد.
1) مقاومت آتش جدارهاي محفظة بسته بايد برابر مقاومت جدارهاي منطقة آتش و دست كم يك ساعت باشد.
2) در كانال سيستم تخلية گازهاي خطر زا، نصب دمپر آتش مجاز نيست. )
پ) كانال تخلية گازهاي خطرزا بايد از ورق فولادي گالوانيزه ساخته شود.

ب) در صورت عبور كانال تخلية گازهاي خطرزا از سقف، كف يا ديوار آتش و ادامة كانال درمنطقة آتش ديگر، كانال هوا تا محل خروج از ساختمان بايد درون محفظة بسته قرارگيرد.
1) مقاومت آتش جدارهاي محفظة بسته بايد برابر مقاومت جدارهاي منطقة آتش و دست كم )يك ساعت باشد.
2) در كانال سيستم تخلية گازهاي خطر زا، نصب دمپر آتش مجاز نيست.
پ) كانال تخلية گازهاي خطرزا بايد از ورق فولادي گالوانيزه ساخته شود. ضخامت ورق كانال بايد دست كم مطابق جدول زیر باشد.

جریان هوا در کانال:

وقتی قرار است هوا در داخل کانالی جریان یابد، مانند جریان هر سیال دیگری ، فشاری لازم است تا جریان را بطور ثابت و دایمی برقرار بدارد. فشار هوا که در ارتفاع فشار نیز نامیده می شود، دارای دو مولفه است:

1-فشار استاتیک(Static Pressure)-که برای مقابله با مقاومت ناشی از اصطکاک مولکولهای هوا با جدار کانال مصرف می شود.

2-فشار سرعتی(Velocity Pressure)-که صرف ایجاد سرعت هوا در کانال می گردد و در هر مقطع از کانال در شرایط استاندارد(70F وسطح دریا) hsj.

فشار کل هوا (Total Pressure)عبارتست از حاصل جمع فشارهای استاتیک و سرعتی در یک سیستم کانال، فشار کل هوا در جهت حرکت جریان هوا در کانال بتدریج نقصان می یابد.

فشار استاتیک و فشار سرعتی قابل تبدیل به یکدیگرند و می توانند در جهت حرکت جریان هوا در کانال، کاهش یا افزایش یابند. مثلا در یک مسیر مستقیم با سطح مقطع ثابت ف فشار استاتیک کاهش یافته ولی فشار سرعتی تغییرنمی کند، بنابر این فشار کل (یعنی حاصلجمع آنها) کاهش خواهد یافت. حال اگر در مسیری افزایش تدریجی سطح مقطع داشته باشیم ، فشار سرعتی کاهش یافته فشار استاتیک افزایش می یابد و فشار کل تقریبا ثابت می ماند(با صرقنظر کردن از افت فشار ناچیز اصطکاکی).

محاسبه سیستم کانال:

برای محاسبه سیستم کانال به چهار عامل احتیاج است:

1-نرخ افت فشار اصطکاکی(استاتیک)

2-دبی هوا

3-سرعت هوا

4-قطر کانال

اصول طراحی سسیستم کانال:

1-مطالعه نقشه ساختمان و تعیین بهترین محل نصب دریچه های هوای اتاق، بنحوی که توزیع هوا در اتاق بطور صحیح صورت گیرد.

2-ترسیم کروکی آسانترین مسیر سیستم کانال ، از دستگاه هواساز تا دریچه های ورودی و خروجی هوای اتاق ، بطوریکه با اسکلت فلزی ساختمان یا سایر موانع مزاحم فلزی ساختمان تماس حاصل نکند.

3- محاسبه ابعاد کانال برای تمام مسیرهای اصلی و شاخه ها بیکی از سه روشی که متعاقبا ذکرخواهد شد.

4-محاسبه افت فشار استاتیک کل در پر مقاومت ترین مسیر بمنظور تعیین فشاراستاتیک بادزن جهت ارسال و بازگردان هوا.

روش های طراحی سیستم کانال:

طراحی یک سیستم کانال هوا با سرعت کم، توسط یکی از سه روش زیر صورت می گیرد:

1-روش کاهش سرعت در طول مسیر(Velocity Reduction Method)

2-روش نرخ افت اصطکاکی یکسان در طول مسیر(Equal Friction Method)

3-روش بازیافت فشار استاتیک(Static Regain Method)

طرح کانال برگشت:

سیستم کانال برگشت عموما” با روش افت اصطکاکی یکسان و به همان ترتیب کانال رفت محاسبه می شود. در بسیاری از سیستم ها، مقدار هوای برگشتی برابر است با مقدار هوای رفت به اتاق منهای مقدار هوای لازم برای تهویه اتاق(یعنی مقدار هوایی که برای تامین اکسیژن اتاق لازم است). این مقدار هوای اضافی فشار مثبتی در اتاق ایجاد می کند که مانع نفوذ طبیعی هوای خارج بداخل اتاق می گردد. بلحاظ اینکه فشار استاتیک در کانال برگشت منفی است ، باید دقت خاصی مبذول گردد تا از ایجاد اختلاف فشار زیاد در دریچه های برگشت نزدیک بادزن اجتناب شود. اختلاف فشار استاتیک زیاد در عبور از دریچه های برگشت شود. اختلاف فشار استاتیک زیاد در عبور از دریچه های برگشت منجر به جریان هوای اضافی و ایجاد سر و صدا می گردد(بدلیل سرعت زیاد هوا در عبور از دریچه). بدین دلیل سیستم کانال برگشت باید با حداقل طول و حداقل وصاله ممکن طراحی شود. باز بمنظور کاستن از افت فشار ، سیستم کانال برگشت باید طوری طراح شود که سرعت هوا در عبور از آن کمتر باشد. بدین لحاظ عموما در طرح سیستم کانال برگشت ، نرخ افت فشار اصطکامی حدود 75 تا 80 درصد نرخ افت فشار اصطکاکی در طرح سیستم کانال رفت خواهد بود.